ดอกทิวลิป กับเรื่องราวความเป็นมาที่ผาดโผน

ดอกทิวลิป กับเรื่องราวความเป็นมาที่ผาดโผน

ดอกทิวลิป เป็นหนึ่งในสัญลักษณ์ของประเทศเนเธอร์แลนด์ และปลูกกันเยอะมาในยุโรปจนหลายคนอาจสับสนว่าทิวลิปมีต้นกำเนิดในยุโรป ความจริงแล้วไม่ได้เป็นเช่นนั้นเลย วันนี้ maanow.com จะมาเล่าเรื่องราวที่น่าสนใจ ประวัติความเป็นมา และเรื่องที่น่าสนใจเกี่ยวกับทิวลิป

ทิวลิป (Tulip) มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Tulipa เป็นพืชที่ปลูกจากหัวหรือเมล็ดก็ได้ แต่ถ้าปลูกจากเมล็ดต้องใช้เวลานานนับสิบปี กว่าจะได้ดอก แต่ถ้าปลูกจากหัวก็ใช้เวลาแค่ปีเดียว หัวของทิวลิปจะมีลักษณะคล้ายหัวหอมใหญ่สีขาว เมื่อหัวทิวลิปงอกออกมาเป็นดอกในฤดูใบไม้ผลิ หัวเดิมจะฝ่อไปมีหน่อเล็กๆ งอกออกมาเป็นหัวใหม่มาแทนที่ ดอกทิวลิปจะบานอยู่ได้เพียงแค่อาทิตย์เดียวเท่านั้น พอดอกทิวลิปร่วงโรยไปซักพักเราก็สามารถขุดแยกหัวออกมาได้ 

ที่มาของชื่อ ทิวลิป ซึ่งหมายถึง หมวกหรือผ้าโพกหัวของชาวออตโตมัน เลยทำให้รู้ว่าเป็นดอกไม้พื้นเมืองที่ทุ่งหญ้าสเตปในเอเชียกลาง เป็นดอกไม้ป่าที่ขึ้นเองตามธรรมชาติ ชาวเติร์กเรียกทิวลิปว่า ทูลิแบนส์ (Tulipans) แต่ได้รับอิทธิพลจากภาษาลาติน และภาษาฝรั่งเศสเลยกลายมาเป็นทิวลิปในตอนหลัง แต่มีคนออกมาค้านว่า Tulipans นั้นเป็นภาษาดัชต์ แต่ชื่อทูลิแบนส์ก็ทำให้ทราบว่าทิวลิปไม่ใช่ดอกไม้ที่มีถิ่นกำเหนิดในยุโรปอย่างที่หลายคนเข้าใจกัน ทิวลิปสีแดงสดปรากฏขึ้นครั้งแรกในตำนานของชาวเปอร์เซียนโบราณ เป็นสัญลักษณ์ที่หมายถึงหยดลือดและความรักที่ยั่งยืน

ชาวเติร์กเริ่มปลูกดอกทิวลิปมาตั้งแต่ทศวรรษที่ 10 แม้ว่ามันเพิ่งจะมาได้รับความสำคัญเมื่อ 600 ที่ผ่านมานี่เอง พวกเขาเรียกมันว่าว่า “ลาเล่” (Lâle) และยังคงเรียกชื่อนี้อยู่จนถึงปัจจุบัน ในช่วงที่สุลต่านปกครองอาณาจักรออตโตมัตอันเข้มแข็งและกว้างใหญ่ เราเรียกยุคนั้นว่าเป็นยุคทองของทิวลิป เราจะเห็นรูปของทิวลิปอยู่ตามงานศิลปะต่างๆ ของชาวเติร์ก เสื้อคลุมของสุลต่านจะถูกปักเป็นรูปดอกทิวลิปนับร้อยๆดอก ถ้าท่านใดได้มีเคยได้ไปเยี่ยมชมพิพิธภัณฑ์ Victoria&Albert ที่กรุงลอนดอนก็จะได้เห็นว่าข้าวของเครื่องใช้ของราชวงค์ออตโตมันมีการปักเป็นรูปดอกทิวลิป นอกจากนี้แล้วที่สุเหร่า Rustem Pasha ในนครอีสตันบลูของตุรกีก็มีจิตรกรรมฝาผนังเป็นรูปดอกทิวลิปที่ประดับมาตั้งแต่ปี ค.ศ.1561 

ทิวลิปถูกนำเข้ามาปลูกในยุโรปครั้งแรกในปี ค.ศ.1559 ในประเทศเยอรมันนี ต่อมาก็ที่เอนเวิร์ป เบลเยี่ยม แล้วก็กรุงเวียนนา เมืองหลวงของออสเตรีย แล้วก็แพร่กระจายไปกรุงลอนดอน จนในปี ค.ศ.1593 ทิวลิปจากตุรกีถูกนำมาเผยแพร่ให้คนฮอลแลนด์ได้รู้จัก คาโรลัส คลูเซียต (Carolus Clusius) นายแพทย์และนักพฤษศาสตร์เป็นคนที่จัดการสายพันธุ์และปลูกดอกทิวลิปดอกแรกของยุโรปตะวันตก เขาได้รับหัวของทิวลิปมาจาก โอชีร์ เดอ บูสเบคก์ เพื่อนที่เป็นฑูตอยู่ที่อาณาจักรออตโตมัน ประเทศตุรกี อากาศและดินที่ดีของเนเธอร์แลนด์เหมาะแก่การเพาะปลูกทิวลิป เลยทำให้มีการปลูกทิวลิปจนเป็นอุตสาหกรรมอย่างในปัจจุบันนี้

ทำไมชาวเนเธอร์แลนด์ถึงหลงไหลดอกทิวลิป?

ที่เป็นเช่นนั้นก็เพราะว่า เดิมทีในฤดูดอกไม้ผลิ ดอกไม้ท้องถิ่นที่นั่นส่วนมากจะเป็นสีขาว ฟ้า เหลือง แต่ไม่มีสีแดง ดังนั้นความสวยงามของดอกไม้ต่างถิ่น และสีแดงสดแปลกตาของดอกทิวลิป จึงทำให้คนที่นั้นอยากปลูกมันในฤดูดอกไม้ผลินั่นเอง 

กระแสคลั่งทิวลิปของคนรวย

ในสมัยก่อนห้ามไม่ให้มีการผสมพันธุ์ดอกไม้ที่ไม่เป็นไปตามหลักธรรมชาติเพราะผิดหลักศาสนา  จนทำให้ทิวลิปมีราคาแพงขึ้น คนในสังคมชั้นสูงหรือคนร่ำรวยเท่านั้นจึงสามารถซื้อทิวลิปมาปลูกไว้ในสวนได้ จนมีกระแสคลั่งทิวลิป Tulipomania ถือว่าเป็นยุคฟองสบู่ของดอกทิวลิปเลยก็ว่าได้ 

และแล้วในเดือนเมษายน ปี ค.ศ.1609 ก็เกิดวิกฤตดอกทิวลิป คนที่มีฐานะร่ำรวยต่างก็ต้องการมีทิวลิปเอาไว้เชยชมจนยอมจ่ายหนักขึ้นเรื่อยๆ ราคาทิวลิปพุ่งเป็น 20 กว่าเท่าภายในเวลาหนึ่งเดือน ราคาสูงขึ้นจนน่าตกใจ ดอกทิวลิปเพียงแค่หนึ่งดอก มีราคาแแพงเท่ากับราคาบ้านในกรุงอัมสเตอร์ดัมที่เจริงรุ่งเรือง ผู้คนยอมขายบ้านหรือที่ดิน เพื่อให้มีกระแสเงินสดมาซื้อทิวลิป เรียกว่ามีการซื้อขายทิวลิปราวกับการเทรดหุ้นเลยทีเดียว แต่ในความจริงแล้วมันเป็นแค่การเก็งกำไรเท่านั้น แม้กระทั่งในฤดูใบไม้ร่วง ก็มีการซื้อขายทิวลิปบนกระดาษ ทั้งๆ ที่ทิวลิปยังเป็นแค่หน่อ ไม่ทันโผล่พ้นออกมาจากดินซะด้วยซ้ำ